ശ്രീമദ് ഭാഗവതം - ദശമസ്കന്ധം - അദ്ധ്യായം - 16

കാളിയമർദ്ദനം 

ശ്രീ ശുകൻ പറഞ്ഞു: പരമോന്നതനായ ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണൻ, കാളിയൻ എന്ന കറുത്ത സർപ്പം കാരണം യമുനാനദി മലിനമായിരിക്കുന്നത് കണ്ട് നദിയെ ശുദ്ധീകരിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുകയും, അങ്ങനെ ആ സർപ്പത്തെ അവിടെനിന്ന് പുറത്താക്കുകയും ചെയ്തു.

രാജാവ് പരീക്ഷിത്ത് അന്വേഷിച്ചു: ഓ ജ്ഞാനിയായ മുനേ!, അഗാധമായ യമുനാജലത്തിൽവച്ച് പരമോന്നതനായ ഭഗവാൻ കാളിയസർപ്പത്തെ എങ്ങനെയാണ് ശിക്ഷിച്ചത്? കാളിയൻ ഇത്രയധികം കാലം അവിടെ താമസിച്ചത് എങ്ങനെയാണ്? ദയവായി വിശദീകരിക്കുക. ഓ ബ്രാഹ്മണ!, പരിധികളില്ലാത്ത ഭഗവാൻ സ്വന്തം ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് സ്വതന്ത്രമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. വൃന്ദാവനത്തിൽ ഒരു ഗോപാലബാലനായി ഭഗവാൻ  നടത്തിയ മഹത്തായ ലീലകളുടെ അമൃതം കേട്ടാൽ ആർക്കാണ് മതിവരിക?

ശ്രീ ശുകദേൻ പറഞ്ഞു: കാളിന്ദിനദിയിൽ കാളിയൻ എന്ന സർപ്പം വസിച്ചിരുന്ന ഒരു തടാകമുണ്ടായിരുന്നു. അവന്റെ അഗ്നിതുല്യമായ വിഷം ആ വെള്ളത്തെ നിരന്തരം ചൂടാക്കുകയും തിളപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെ ഉയരുന്ന നീരാവി വളരെ വിഷമയമായിരുന്നു. വിഷം നിറഞ്ഞ ആ തടാകത്തിന് മുകളിലൂടെ പറക്കുന്ന പക്ഷികൾ അതിൽ വീണുപോകുമായിരുന്നു. ആ മാരകമായ തടാകത്തിന് മുകളിലൂടെ വീശുന്ന കാറ്റ് വെള്ളത്തുള്ളികളെ കരയിലേക്ക് വഹിച്ചുകൊണ്ടുവന്നു. ആ വിഷക്കാറ്റുമായി സമ്പർക്കത്തിൽ വന്നതുകൊണ്ടുമാത്രം കരയിലെ സസ്യജാലങ്ങളും ജീവജാലങ്ങളും എല്ലാം മരിച്ചുപോയിരുന്നു. ഭഗവാൻ കൃഷ്ണൻ, കാളിയസർപ്പം തന്റെ ഭയങ്കരമായ ശക്തിയേറിയ വിഷം കൊണ്ട് യമുനാനദിയെ മലിനമാക്കിയത് കണ്ടറിഞ്ഞു. അസൂയാലുക്കളായ രാക്ഷസന്മാരെ അടക്കിഭരിക്കാൻ വേണ്ടിത്തന്നെയാണ് ഭഗവാൻ ആത്മീയലോകത്തുനിന്ന് അവതരിച്ചത്. അതിനാൽ, ഭഗവാൻ ഉടൻതന്നെ വളരെ ഉയരമുള്ള ഒരു കടമ്പമരത്തിന്റെ മുകളിലേക്ക് കയറി യുദ്ധത്തിനായി സ്വയം ഒരുങ്ങി. അവിടുന്ന് അരക്കെട്ട് മുറുക്കി, കൈകൾ കൊട്ടുകയും, തുടർന്ന് വിഷം നിറഞ്ഞ വെള്ളത്തിലേക്ക് എടുത്തുചാടുകയും ചെയ്തു. ഭഗവാൻ ജലത്തിലേക്ക് വീണപ്പോൾ, അതിലെ സർപ്പങ്ങൾ അതീവ ക്ഷോഭത്തിലാവുകയും ഉച്ചത്തിൽ ശ്വാസമെടുക്കുകയും ചെയ്തു. അതിലൂടെ കൂടുതൽ വിഷം പുറത്തുവിട്ട് തടാകത്തെ വീണ്ടും അവർ മലിനമാക്കി. ഭഗവാന്റെ തടാകത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനത്തിന്റെ ശക്തി കാരണം ജലം എല്ലാ വശങ്ങളിലേക്കും കവിഞ്ഞൊഴുകി, വിഷമയവും ഭയങ്കരവുമായ തിരമാലകൾ നൂറ് യോജന ദൂരം വരെ ചുറ്റുമുള്ള ദേശങ്ങളിൽ വെള്ളപ്പൊക്കം ഉണ്ടാക്കി. എന്നിരുന്നാലും, ഭഗവാന് അനന്തമായ ശക്തിയുള്ളതിനാൽ അത് ഒട്ടും അത്ഭുതകരമല്ല. കൃഷ്ണൻ ആ തടാകത്തിൽ ഒരു വലിയ ആനയെപ്പോലെ കളിക്കാൻ തുടങ്ങി - തന്റെ ശക്തമായ കൈകൾ കറക്കി വെള്ളത്തിൽ പലവിധത്തിൽ ശബ്ദമുണ്ടാക്കി. ഈ ശബ്ദങ്ങൾ കേട്ടപ്പോൾ, തന്റെ തടാകത്തിൽ ആരോ അതിക്രമിച്ചു കടന്നിരിക്കുന്നു എന്ന് കാളിയൻ മനസ്സിലാക്കി. സർപ്പത്തിന് ഇത് സഹിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല, അവൻ ഉടൻതന്നെ മുന്നോട്ട് വന്നു. മഞ്ഞപ്പട്ടുടുത്ത ശ്രീകൃഷ്ണൻ വളരെ സുന്ദരനാണെന്നും, അവിടുത്തെ ആകർഷകമായ ശരീരം തിളങ്ങുന്ന വെളുത്ത മേഘം പോലെ ശോഭിക്കുന്നുവെന്നും, നെഞ്ചിൽ ശ്രീവത്സത്തിന്റെ അടയാളം ഉണ്ടെന്നും, മുഖം മനോഹരമായ പുഞ്ചിരി നിറഞ്ഞതാണെന്നും, പാദങ്ങൾ താമരയുടെ ഉള്ളിലെ ചക്രം പോലെയാണെന്നും കാളിയൻ കണ്ടു. ഭഗവാൻ ഭയമില്ലാതെ വെള്ളത്തിൽ കളിക്കുകയായിരുന്നു. അവിടുത്തെ അതിശയകരമായ രൂപം കണ്ട അസൂയാലുവായ കാളിയൻ കോപത്തോടെ ഭഗവാന്റെ നെഞ്ചിൽ കൊത്തുകയും തുടർന്ന് അവിടുത്തെ പൂർണ്ണമായും തന്റെ ചുറ്റുകളിൽ പൊതിയുകയും ചെയ്തു. 

കൃഷ്ണനെ തങ്ങളുടെ പ്രിയപ്പെട്ട സുഹൃത്തായി അംഗീകരിച്ച ഗോപാലസമൂഹത്തിലെ അംഗങ്ങൾ, അവിടുന്ന് സർപ്പത്തിന്റെ ചുറ്റുകളിൽ ചലനമറ്റവനായി ചുറ്റിവരിഞ്ഞിരിക്കുന്നത് കണ്ടപ്പോൾ അത്യധികം അസ്വസ്ഥരായി. തങ്ങളുടെ സകലവും അവർ കൃഷ്ണന് സമർപ്പിച്ചവരായിരുന്നു. കാളിയസർപ്പത്തിന്റെ പിടിയിലകപ്പെട്ട ഭഗവാനെ കണ്ടപ്പോൾ ദുഃഖം, വിലാപം, ഭയം എന്നീ വികാരങ്ങളാൽ അവരുടെ ബുദ്ധിക്ക് ഭ്രമം സംഭവിക്കുകയും അങ്ങനെ അവർ നിലത്തുവീഴുകയും ചെയ്തു. പശുക്കളും കാളകളും പശുക്കിടാങ്ങളും വലിയ ദുരിതത്തിലായി, കൃഷ്ണനെ വിളിച്ച് ദയനീയമായി അവർ കരഞ്ഞു. അവിടുത്തെ നോക്കി കണ്ണുകൾ ഉറപ്പിച്ച്, കരയാൻ തയ്യാറായതുപോലെ; എന്നാൽ ഞെട്ടൽ കാരണം കണ്ണീർ പൊഴിക്കാൻ കഴിയാതെ ഭയത്തിൽ നിശ്ചലമായി നിന്നു. 

അപ്പോൾ വൃന്ദാവനപ്രദേശത്ത് ദശ്ശകുനങ്ങൽ ഉണ്ടായി. അശുഭകരമായ ശകുനങ്ങൾ കണ്ടപ്പോൾ, നന്ദഗോപരും മറ്റ് ഗോപാലന്മാരും ഭയചകിതരായി. കാരണം, ആ ദിവസം കൃഷ്ണൻ തന്റെ മൂത്ത സഹോദരനായ ബലരാമനില്ലാതെയാണു പശുക്കളെ മേയ്ക്കാൻ പോയതെന്ന് അവർക്ക് അറിയാമായിരുന്നു. കൃഷ്ണനെത്തന്നെ തങ്ങളുടെ ജീവനായി സ്വീകരിച്ച് ആ പരമപുരുഷനിൽ മനസ്സുറപ്പിച്ചതിനാൽ, അവിടുത്തെ മഹത്തായ ശക്തിയെയും ഐശ്വര്യത്തെയും കുറിച്ച് അവർക്ക് അറിവില്ലായിരുന്നു. അങ്ങനെ, അവിടെയുണ്ടായ അശുഭകരമായ ആ ശകുനങ്ങളാകട്ടെ, ഭഗവാൻ മരണപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു എന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു എന്ന് അവർ നിഗമനം ചെയ്യുകയും ഒപ്പം തകർന്നുപോകുകയും ചെയ്തു. വൃന്ദാവനത്തിലെ കുട്ടികൾ, സ്ത്രീകൾ, വൃദ്ധജനങ്ങൽ എന്നിവരുൾപ്പെടെയുള്ള എല്ലാ നിവാസികളും ഒരു പശു തന്റെ നിസ്സഹായനായ കിടാവിനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുന്നതുപോലെ കൃഷ്ണനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിച്ചു, അങ്ങനെ ദുരിതമനുഭവിക്കുന്ന ആ പാവപ്പെട്ട ആളുകൾ  ഭഗവാനെ കണ്ടെത്താനായി ഗ്രാമത്തിൽ നിന്ന് ഓടി. എല്ലാം അറിയുന്നവനായ ബലരാമൻ, തന്റെ അനുജന്റെ അസാധാരണമായ ശക്തി മനസ്സിലാക്കിയതുകൊണ്ട് വൃന്ദാവനനിവാസികളെ ഇത്രയധികം ദുരിതത്തിൽ കണ്ടിട്ടും പുഞ്ചിരിക്കുകയല്ലാതെ ഒന്നും പറഞ്ഞില്ല. നിവാസികൾ തങ്ങളുടെ പ്രിയപ്പെട്ട കൃഷ്ണനെ തേടി യമുനാനദിയുടെ തീരത്തേക്ക് തിടുക്കപ്പെട്ട് പാഞ്ഞു. പരമപുരുഷന്റെ അതുല്യമായ അടയാളങ്ങൾ വഹിക്കുന്ന അവിടുത്തെ കാൽപ്പാടുകൾ അടയാളപ്പെടുത്തിയ വഴിയിലൂടെ അവർ നടന്നു. സർവ്വഗോപാലസമൂഹത്തിന്റെയും അധിപനായ ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെ കാൽപ്പാടുകളിൽ താമരപ്പൂവ്, യവം, ആനത്തോട്ടി, ഇടിമിന്നൽ, കൊടി എന്നിവയുടെ അടയാളങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. 

എന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട രാജാവ് പരീക്ഷിത്തേ!, പശുക്കളുടെ കുളമ്പടയാളങ്ങൾക്കിടയിൽ ആ വഴിയിൽ അവിടുത്തെ കാൽപ്പാടുകൾ കണ്ടപ്പോൾ വൃന്ദാവന നിവാസികൾ അതിവേഗം ഓടി. അവർ യമുനാനദിയുടെ തീരത്തേക്കുള്ള വഴിയിലൂടെ തിടുക്കത്തിൽ പോകുമ്പോൾ, ദൂരെനിന്ന് കൃഷ്ണൻ കറുത്ത സർപ്പത്തിന്റെ ചുറ്റുകളിൽ അനങ്ങാതെ തടാകത്തിൽ കിടക്കുന്നത് കണ്ടു. ഗോപാലബാലന്മാർ ബോധരഹിതരായി വീണുകിടക്കുന്നതും മൃഗങ്ങൾ ചുറ്റും നിന്ന് കൃഷ്ണനെ വിളിച്ച് കരയുന്നതും അവർ കണ്ടു. ഇതെല്ലാം കണ്ടപ്പോൾ വൃന്ദാവന നിവാസികൾ ദുരിതവും ആശയക്കുഴപ്പവും കൊണ്ട് തകർന്നുപോയി. കൃഷ്ണനിൽ മനസ്സുറപ്പിച്ച യുവ ഗോപികമാർ, ഭഗവാൻ ഇപ്പോൾ സർപ്പത്തിന്റെ പിടിയിലകപ്പെട്ടത് കണ്ടപ്പോൾ, ഭഗവാന്റെ സ്നേഹബന്ധവും പുഞ്ചിരിക്കുന്ന നോട്ടങ്ങളും തങ്ങളോടുള്ള സംഭാഷണങ്ങളും ഓർത്തു. വലിയ ദുഃഖത്താൽ ജ്വലിച്ചുകൊണ്ട് അവർ മുഴുവൻ പ്രപഞ്ചത്തെയും ശൂന്യമായി കണ്ടു.

യശോദയോടൊപ്പംതന്നെ ദുഃഖം മറ്റുള്ള ഗോപികമാർക്കും ഉണ്ടായിട്ടും, അവർക്ക് പൂർണ്ണമായി തന്റെ മകനിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്ന കൃഷ്ണന്റെ അമ്മയെ നിർബന്ധിച്ച് പിടിച്ചുനിർത്തേണ്ടിവന്നു. കണ്ണുകൾ അവിടുത്തെ മുഖത്ത് ഉറപ്പിച്ച് ശവശരീരങ്ങൾ പോലെ നിന്നുകൊണ്ട്, ഈ ഗോപികമാർ ഓരോരുത്തരും മാറിമാറി വ്രജത്തിന്റെ പ്രിയപ്പെട്ടവന്റെ ലീലകൾ വിവരിച്ചു. നന്ദ മഹാരാജാവും കൃഷ്ണനുവേണ്ടി ജീവൻ സമർപ്പിച്ച മറ്റ് ഗോപാലന്മാരും സർപ്പത്തിന്റെ തടാകത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ തുടങ്ങുന്നത് അപ്പോൾ ഭഗവാൻ ബലരാമൻ കണ്ടു. ബലരാമന് ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെ യഥാർത്ഥ ശക്തിയെക്കുറിച്ച് പൂർണ്ണമായി അറിയാമായിരുന്നു, അതിനാൽ അദ്ദേഹം അവരെ തടഞ്ഞു. ഭഗവാൻ കുറച്ചുനേരം സർപ്പത്തിന്റെ ചുറ്റുകളിൽ ഒരു സാധാരണ മനുഷ്യന്റെ പെരുമാറ്റം അനുകരിച്ചുകൊണ്ട് നിന്നു. എന്നാൽ താൻ മാത്രമാണ് ആശ്രയവും ജീവിതലക്ഷ്യവും, ആയതിനാൽ തന്നെ സ്നേഹിക്കുന്നതു നിമിത്തം തന്റെ ഗോകുലത്തിലെ സ്ത്രീകളും കുട്ടികളും മറ്റ് നിവാസികളും കഠിനമായ ദുരിതത്തിലാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ, ഭഗവാൻ ഉടൻതന്നെ കാളിയസർപ്പത്തിന്റെ ബന്ധനങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉയർന്നു. ഭഗവാന്റെ ശരീരം വികസിച്ചതിനാൽ ശരീരം വേദനിച്ച കാളിയൻ ഭഗവാനെ വിട്ടയച്ചു. വലിയ കോപത്തോടെ സർപ്പം തന്റെ പത്തികൾ ഉയർത്തി നിശ്ചലമായി നിന്നു, ഉച്ചത്തിൽ ശ്വാസമെടുക്കുകയും ചെയ്തു. അവന്റെ നാസാരന്ധ്രങ്ങൾ വിഷം പാകം ചെയ്യുന്ന പാത്രങ്ങൾ പോലെയും അവന്റെ മുഖത്തെ തുറിച്ചുനോട്ടമുള്ള കണ്ണുകൾ തീക്കൊള്ളികൾ പോലെയുമായിരുന്നു. അങ്ങനെ സർപ്പം ഭഗവാനെ നോക്കിക്കൊണ്ടിരുന്നു. ഭയങ്കരമായ, വിഷമുള്ള തീ നിറഞ്ഞ നോട്ടത്തോടെ കാളിയൻ വീണ്ടും വീണ്ടും തന്റെ രണ്ടായി പിളർന്ന നാവുകൊണ്ട് ചുണ്ടുകൾ നക്കി, കൃഷ്ണനെ തുറിച്ചുനോക്കി. എന്നാൽ കൃഷ്ണനാകട്ടെ ഗരുഡൻ സർപ്പവുമായി കളിക്കുന്നതുപോലെ കളിയായി അവനുചുറ്റും കറങ്ങി. അതിനു മറുപടിയായി, കാളിയനും ഭഗവാനെ കടിക്കാനുള്ള അവസരം തേടി ചുറ്റും ചലിച്ചു. തന്റെ ഇടതടവില്ലാത്ത കറങ്ങൽ കൊണ്ട് സർപ്പത്തിന്റെ ശക്തിയെ ഗുരുതരമായി ക്ഷയിപ്പിച്ച ശേഷം, എല്ലാത്തിനും ഉറവിടമായ ശ്രീകൃഷ്ണൻ, കാളിയന്റെ ഉയർന്ന തോളുകൾ താഴേക്ക് തള്ളി അവന്റെ വീതിയുള്ള സർപ്പതലകളിൽ കയറി. അങ്ങനെ എല്ലാ മികച്ച കലകളുടെയും ആദിഗുരുവായ ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണൻ നൃത്തം ചെയ്യാൻ തുടങ്ങി. സർപ്പത്തിന്റെ തലകളിലെ അനേകം രത്നങ്ങളുടെ സ്പർശം കാരണം അവിടുത്തെ താമരപ്പാദങ്ങൾ ആഴത്തിൽ ചുവന്നു. ഭഗവാൻ നൃത്തം ചെയ്യുന്നത് കണ്ടപ്പോൾ, സ്വർഗ്ഗലോകങ്ങളിലെ അവിടുത്തെ സേവകരായ ഗന്ധർവന്മാരും സിദ്ധന്മാരും ഋഷിമാരും ചാരണന്മാരും ദേവതകളും ഉടൻതന്നെ അവിടെയെത്തി. മൃദംഗങ്ങൾ, പണവങ്ങൾ, ആനകങ്ങൾ തുടങ്ങിയ വാദ്യോപകരണങ്ങൾ വായിച്ചുകൊണ്ട് അവർ സന്തോഷത്തോടെ ഭഗവാന്റെ നൃത്തത്തിന് അകമ്പടി സേവിച്ചു തുടങ്ങി. അവർ ഗാനങ്ങളും പൂക്കളും പ്രാർത്ഥനകളും അർപ്പിച്ചു. 

പ്രിയപ്പെട്ട രാജാവേ!, കാളിയന് നൂറ്റൊന്ന് പ്രധാന തലകളുണ്ടായിരുന്നു. അവയിൽ ഒന്ന് താഴാത്തപ്പോൾ, ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണൻ, ആ ധാർഷ്ട്യമുള്ള തലയെ തന്റെ പാദങ്ങൾ കൊണ്ട് അടിച്ച് തകർക്കുമായിരുന്നു. തുടർന്ന്, കാളിയൻ മരണത്തിന്റെ പിടിയിലായപ്പോൾ, അവൻ തലകൾ കറക്കാനും വായിലൂടെയും നാസാരന്ധ്രങ്ങളിലൂടെയും ഭയങ്കരമായ രക്തം ഛർദ്ദിക്കാനും തുടങ്ങി. അങ്ങനെ സർപ്പം കഠിനമായ വേദനയും ദുരിതവും അനുഭവിച്ചു. കണ്ണുകളിൽനിന്ന് വിഷമുള്ള മാലിന്യം പുറത്തുവിട്ടുകൊണ്ട്, കാളിയൻ ചിലപ്പോഴൊക്കെ കോപത്തോടെ ഉച്ചത്തിൽ ശ്വാസമെടുക്കുന്ന തന്റെ തലകളിലൊന്ന് ഉയർത്താൻ ധൈര്യപ്പെടുമായിരുന്നു. അപ്പോൾ ഭഗവാൻ അതിൽ നൃത്തം ചെയ്യുകയും തന്റെ പാദം കൊണ്ട് അതിനെ താഴ്ത്തി കീഴടക്കുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. ഈ പ്രകടനങ്ങളിൽ ഓരോന്നും ദേവതകൾ ആദിമനായ പരമപുരുഷനെ പുഷ്പവൃഷ്ടി കൊണ്ട് ആരാധിക്കാനുള്ള അവസരമായി കണ്ടു. ഹേ പരീക്ഷിത്തേ!, ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെ അത്ഭുതകരവും ശക്തവുമായ നൃത്തം കാളിയന്റെ ആയിരം പത്തികളെയും ചവിട്ടിമെതിക്കുകയും തകർക്കുകയും ചെയ്തു. അപ്പോൾ വായിലൂടെ രക്തം ചീറിത്തെറിച്ചു. ആ സർപ്പം ഒടുവിൽ ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണനെ നിത്യനായ പരമപുരുഷനായും, ചലിക്കുന്നതും ചലിക്കാത്തതുമായ എല്ലാ ജീവികളുടെയും പരമാധിപനായും, ശ്രീ നാരായണനായും തിരിച്ചറിഞ്ഞു. അങ്ങനെ മനസ്സുകൊണ്ട് കാളിയൻ ഭഗവാനിൽ അഭയം തേടി. മുഴുവൻ പ്രപഞ്ചത്തെയും തന്റെ വയറ്റിൽ വഹിക്കുന്ന ഭഗവാൻ കൃഷ്ണന്റെ അമിതമായ ഭാരം കാരണം സർപ്പം എത്രത്തോളം തളർന്നുപോയിരിക്കുന്നു എന്നും, കൃഷ്ണന്റെ ഉപ്പൂറ്റിയുടെ അടികൊണ്ട് കാളിയന്റെ കുടപോലുള്ള പത്തികൾ എങ്ങനെ തകർന്നുപോയിരിക്കുന്നു എന്നും കണ്ടപ്പോൾ, കാളിയന്റെ ഭാര്യമാർക്ക് വലിയ വിഷമം തോന്നി. വസ്ത്രങ്ങളും ആഭരണങ്ങളും മുടിയും അലങ്കോലപ്പെട്ട് ചിതറിക്കിടന്ന അവർ അപ്പോൾ നിത്യനായ പരമപുരുഷന്റെ അടുത്തേക്ക് ചെന്നു. അത്യധികം അസ്വസ്ഥമായ മനസ്സോടെ, ആ സദ്ഗുണമുള്ള സ്ത്രീകൾ തങ്ങളുടെ കുട്ടികളെ മുന്നിൽ നിർത്തി, എല്ലാ ജീവികളുടെയും അധിപനായ ഭഗവാന്റെ മുൻപിൽ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചു. തങ്ങളുടെ പാപിയായ ഭർത്താവിന് മോചനവും അന്തിമമായ അഭയം നൽകുന്ന ഭഗവാന്റെ അഭയവും അവർ ആഗ്രഹിച്ചു, അങ്ങനെ അവർ കൈകൂപ്പി അദ്ദേഹത്തെ സമീപിച്ചു.

കാളിയസർപ്പത്തിന്റെ ഭാര്യമാർ പറഞ്ഞു: ഭഗവാനേ!, ഈ കുറ്റവാളിക്ക് ലഭിച്ച ശിക്ഷ തീർച്ചയായും നീതിയുക്തമാണ്. എല്ലാത്തിനുമുപരി, ദുഃഷ്ടന്മാരേയും ക്രൂരന്മാരെയും ഒക്കെ നിയന്ത്രിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അങ്ങ് ഈ ലോകത്ത് അവതരിച്ചത്. അങ്ങ് അത്രത്തോളം നിഷ്പക്ഷനാണ്, ശത്രുക്കളെയും സ്വന്തം മക്കളെയും തുല്യമായാണ് അങ്ങ് കാണുന്നത്. കാരണം, ഒരു ജീവിയെ ശിക്ഷിക്കുമ്പോൾ അത് അവന്റെ ആത്യന്തികമായ നന്മയ്ക്കാണെന്ന് അങ്ങേക്കറിയാം. അങ്ങ് ഇവിടെ ചെയ്തത് വാസ്തവത്തിൽ ഞങ്ങൾക്ക് ലഭിച്ച കാരുണ്യമാണ്, കാരണം ദുഷ്ടന്മാർക്ക് അങ്ങ് നൽകുന്ന ശിക്ഷ തീർച്ചയായും അവരുടെ എല്ലാ മലിനീകരണങ്ങളെയും അകറ്റുന്നു. വാസ്തവത്തിൽ, ഞങ്ങളുടെ ഭർത്താവായ ഈ ബദ്ധജീവന് സർപ്പത്തിന്റെ ശരീരം ലഭിക്കത്തക്കവിധം പാപിയായതുകൊണ്ട്, അവനോടുള്ള അങ്ങയുടെ കോപം തീർച്ചയായും അങ്ങയുടെ കാരുണ്യമായി മനസ്സിലാക്കണം. ഞങ്ങളുടെ ഭർത്താവ് മുൻജന്മത്തിൽ അഭിമാനമില്ലാതെ, മറ്റുള്ളവരോട് ബഹുമാനത്തോടെ ശ്രദ്ധയോടെ തപസ്സനുഷ്ഠിച്ചിരുന്നോ? അതുകൊണ്ടാണോ അങ്ങ് അവനിൽ പ്രസാദിച്ചത്? അതോ മുൻജന്മത്തിൽ എല്ലാ ജീവികളോടും ദയയോടെ അവൻ ശ്രദ്ധയോടെ ധാർമ്മികമായ കടമകൾ നിർവ്വഹിച്ചിരുന്നോ, അതുകൊണ്ടാണോ എല്ലാ ജീവജാലങ്ങളുടെയും ജീവനായ അങ്ങ് ഇപ്പോൾ അവനിൽ സംതൃപ്തനായിരിക്കുന്നത്? ഹേ ഭഗവൻ, അങ്ങയുടെ താമരപ്പാദങ്ങളിലെ പൊടി സ്പർശിക്കാനുള്ള ഈ മഹത്തായ അവസരം കാളിയസർപ്പം എങ്ങനെ നേടി എന്ന് ഞങ്ങൾക്ക് അറിയില്ല. ഈ ലക്ഷ്യത്തിനായി, ഭാഗ്യദേവത എല്ലാ ആഗ്രഹങ്ങളും ഉപേക്ഷിച്ച്, കഠിനമായ വ്രതങ്ങൾ അനുഷ്ഠിച്ച് നൂറ്റാണ്ടുകളോളം തപസ്സനുഷ്ഠിച്ചിരുന്നു. അങ്ങയുടെ താമരപ്പാദങ്ങളുടെ പൊടി നേടിയവർ സ്വർഗ്ഗത്തിലെ രാജത്വത്തിനോ, അതിരില്ലാത്ത പരമാധികാരത്തിനോ, ബ്രഹ്മാവിന്റെ സ്ഥാനത്തിനോ, ഭൂമിയുടെ ഭരണത്തിനോ വേണ്ടി ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. അവർ യോഗസിദ്ധികളിലോ മോചനത്തിലോ പോലും താല്പര്യപ്പെടുന്നില്ല. ഹേ ഭഗവാനേ!, ഈ സർപ്പരാജാവായ കാളിയൻ അജ്ഞാനത്തിന്റെ ഗുണത്തിൽ ജനിച്ചവനും കോപത്താൽ നിയന്ത്രിക്കപ്പെടുന്നവനുമാണെങ്കിലും, മറ്റുള്ളവർക്ക് നേടാൻ പ്രയാസമുള്ളത് അവൻ നേടിയിരിക്കുന്നു. ആഗ്രഹങ്ങൾ നിറഞ്ഞതും അങ്ങനെ ജനനമരണചക്രത്തിൽ അലയുന്നതുമായ ശരീരമെടുത്ത ജീവാത്മാക്കൾക്ക് അങ്ങയുടെ താമരപ്പാദങ്ങളുടെ ധൂളികൾ ലഭിക്കുന്നതിലൂടെ എല്ലാ അനുഗ്രഹങ്ങളും അവരുടെ കൺമുൻപിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. പരമോന്നതനായ ഭഗവാനേ!, ഞങ്ങൾ ഇതാ അങ്ങയെ വണങ്ങുന്നു. എല്ലാ ജീവികളുടെയും ഹൃദയത്തിൽ പരമാത്മാവായി നിലകൊള്ളുമ്പോഴും, അങ്ങ് സർവ്വവ്യാപിയാണ്. സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട എല്ലാ ഭൗതിക ഘടകങ്ങളുടെയും ആദിമമായ ആശ്രയമാണെങ്കിലും, അവയുടെ സൃഷ്ടിക്ക് മുൻപ് അങ്ങ് നിലനിൽക്കുന്നു. എല്ലാത്തിനും കാരണമാണെങ്കിലും, അങ്ങ് പരമമായ ആത്മാവായതിനാൽ എല്ലാ ഭൗതിക കാരണങ്ങൾക്കും ഫലങ്ങൾക്കും അതീതനാണ്. അനന്തമായ ഊർജ്ജങ്ങളുടെ ഉടമയും എല്ലാ അതിഭൗതികമായ ബോധത്തിന്റെയും ശക്തിയുടെയും സംഭരണിയുമായ അങ്ങയെ, ആ പരമസത്യത്തെ, ഞങ്ങൾ വണങ്ങുന്നു. ഭൗതികഗുണങ്ങളിൽ നിന്നും പരിവർത്തനങ്ങളിൽനിന്നും പൂർണ്ണമായും മുക്തനാണെങ്കിലും, അങ്ങ് ഭൗതിക പ്രകൃതിയുടെ പ്രധാന ചാലകനാണ്. സമയത്തിന്റെ ആശ്രയവും അതിന്റെ എല്ലാ ഘട്ടങ്ങളിലും സമയത്തിന്റെ സാക്ഷിയുമായ അങ്ങയെ ഞങ്ങൾ വണങ്ങുന്നു. അങ്ങ് പ്രപഞ്ചവും, അതിന്റെ വേറിട്ട നിരീക്ഷകനുമാണ്. അങ്ങ് അതിന്റെ സ്രഷ്ടാവും, അതിന്റെ എല്ലാ കാരണങ്ങളുടെയും ആകത്തുകയുമാണ്. ശാരീരികഘടകങ്ങൾ, സൂക്ഷ്മമായ തിരിച്ചറിവിന്റെ അടിസ്ഥാനം, ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ, ജീവന്റെ നിർണ്ണായകമായ വായു, മനസ്സും ബുദ്ധിയും ബോധവും എന്നിവയുടെ ആത്യന്തികമായ ആത്മാവുമായ അങ്ങയെ ഞങ്ങളിതാ വണങ്ങുന്നു. അങ്ങയുടെ ക്രമീകരണത്താൽ അത്യധികം സൂക്ഷ്മമായ ജീവാത്മാക്കൾ ഭൗതികപ്രകൃതിയുടെ മൂന്ന് ഗുണങ്ങളുമായി തെറ്റായി താദാത്മ്യം പ്രാപിക്കുന്നു, അങ്ങനെ അവരുടെ സ്വന്തം യഥാർത്ഥ സ്വരൂപത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ തിരിച്ചറിവ് മറയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഞങ്ങൾ അങ്ങയെ, പരിധികളില്ലാത്ത ഭഗവാനെ, പരമമായ സൂക്ഷ്മമായവനെ, സർവ്വജ്ഞനായ പരമപുരുഷനെ, എപ്പോഴും മാറ്റമില്ലാത്ത അവസ്ഥയിൽ ഉറച്ചുനിൽക്കുന്നവനെ, വ്യത്യസ്ത തത്ത്വചിന്തകളുടെ വിരുദ്ധ വീക്ഷണങ്ങൾക്ക് അംഗീകാരം നൽകുന്നവനെ, പ്രകടിപ്പിച്ച ആശയങ്ങളെയും അവ പ്രകടിപ്പിക്കുന്ന വാക്കുകളെയും നിലനിർത്തുന്ന ശക്തിയായവനെ വണങ്ങുന്നു. എല്ലാ ആധികാരിക തെളിവുകളുടെയും അടിസ്ഥാനവും, വെളിപ്പെടുത്തപ്പെട്ട തിരുവെഴുത്തുകളുടെ ഗ്രന്ഥകാരനും അതിന്റെ ആത്യന്തിക ഉറവിടവും, ആയ അങ്ങയെ ഞങ്ങൾ വീണ്ടും വീണ്ടും വണങ്ങുന്നു. വസുദേവരുടെ പുത്രന്മാരായ ഭഗവാൻ കൃഷ്ണനെയും ഭഗവാൻ രാമനെയും, അതുപൊലെ പ്രദ്യുമ്നനെയും അനിരുദ്ധനെയും ഞങ്ങൾ വണങ്ങുന്നു. വിഷ്ണുഭക്തരായ എല്ലാ പുണ്യവാന്മാരുടെയും അധിപന് ഞങ്ങൾ ആദരവോടെയുള്ള പ്രണാമം അർപ്പിക്കുന്നു. ഭൗതികവും ആത്മീയവുമായ ഗുണങ്ങളുടെ വൈവിധ്യങ്ങളെ പ്രകടമാക്കുന്ന അല്ലയോ ഭഗവൻ!, അങ്ങയെ ഞങ്ങൾ വണങ്ങുന്നു. അങ്ങ് ഭൗതികഗുണങ്ങൾ കൊണ്ട് സ്വയം മറയ്ക്കുന്നു, എന്നിട്ടും അതേ ഭൗതികഗുണങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനം ആത്യന്തികമായി അങ്ങയുടെ അസ്തിത്വം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. അങ്ങ് ഭൗതിക ഗുണങ്ങളിൽനിന്ന് ഒരു സാക്ഷിയായി വേറിട്ട് നിൽക്കുന്നു, അങ്ങയുടെ ഭക്തന്മാർക്ക് മാത്രമേ അങ്ങയെ പൂർണ്ണമായി അറിയാൻ കഴിയൂ. ഹേ ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ അധിപനായ ഭഗവാൻ ഹൃഷികേശാ!, അവിടുത്തെ ലീലകൾ അചിന്തനീയമാംവിധം മഹത്തരമാണ്. അങ്ങയുടെ ഭക്തന്മാർക്ക് ഈ രീതിയിൽ അങ്ങയെ മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ഭക്തനല്ലാത്തവർക്ക് അങ്ങ് നിശബ്ദനായി, ആത്മസംതൃപ്തിയിൽ മുഴുകിയിരിക്കുന്നു. അങ്ങയെ ഞങ്ങൾ വണങ്ങുന്നു. ഉന്നതമായതും താഴ്ന്നതുമായ എല്ലാ കാര്യങ്ങളുടെയും ലക്ഷ്യം അറിയുന്ന, നിലനിൽക്കുന്ന എല്ലാറ്റിന്റെയും ഭരണാധികാരിയായ അങ്ങയെ ഞങ്ങൾ വണങ്ങുന്നു. അങ്ങ് പ്രപഞ്ച സൃഷ്ടിയിൽനിന്ന് വ്യത്യസ്തനാണ്, എന്നിട്ടും ഭൗതികസൃഷ്ടിയുടെ മിഥ്യാബോധം പരിണമിക്കുന്ന അടിസ്ഥാനം അങ്ങാണ്, ഈ മിഥ്യാബോധത്തിന്റെ സാക്ഷിയും അങ്ങാണ്. വാസ്തവത്തിൽ, അങ്ങ് മുഴുവൻ ലോകത്തിന്റെയും മൂലകാരണമാണ്.

ഹേ സർവ്വശക്തനായ ഭഗവൻ!, ഭൗതിക പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെടാൻ അങ്ങേക്ക് യാതൊരു കാരണവുമില്ലെങ്കിലും, ഈ പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ സൃഷ്ടി, പരിപാലനം, നാശം എന്നിവ ക്രമീകരിക്കുന്നതിന് അങ്ങ് അങ്ങയുടെ നിത്യമായ സമയശക്തിയിലൂടെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. സൃഷ്ടിക്ക് മുമ്പ് നിഷ്ക്രിയമായി കിടക്കുന്ന പ്രകൃതിയുടെ ഓരോ ഗുണങ്ങളുടെയും വ്യതിരിക്തമായ പ്രവർത്തനങ്ങളെ ഉണർത്തിക്കൊണ്ടാണ് അങ്ങ് ഇത് ചെയ്യുന്നത്. അങ്ങയുടെ ഒരൊറ്റ നോട്ടത്തിലൂടെ ഈ പ്രപഞ്ച നിയന്ത്രണ പ്രവർത്തനങ്ങളെല്ലാം അങ്ങ് ഒരു കളി എന്ന മട്ടിൽ തികച്ചും നിർവ്വഹിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട്, മൂന്ന് ലോകങ്ങളിലെയും എല്ലാ ഭൗതിക ശരീരങ്ങളും - സമാധാനപരമായി സത്വഗുണത്തിലുള്ളവ, പ്രക്ഷുബ്ധമായി രജോഗുണത്തിലുള്ളവ, വിഡ്ഢിത്തമായി തമോഗുണത്തിലുള്ളവ - എല്ലാം അങ്ങയുടെ സൃഷ്ടികളാണ്. എങ്കിലും, സത്വഗുണത്തിലുള്ള ശരീരങ്ങളുള്ള ജീവികളെ അങ്ങേക്ക് പ്രത്യേകിച്ച് പ്രിയമാണ്. അവരെ സംരക്ഷിക്കാനും അവരുടെ ധാർമ്മിക തത്വങ്ങൾ നിലനിർത്താനും വേണ്ടിയാണ് അങ്ങ് ഇപ്പോൾ ഭൂമിയിൽ സന്നിഹിതനായിരിക്കുന്നത്. ഒരു യജമാനൻ തന്റെ കുട്ടിയോ പ്രജയോ ചെയ്ത ഒരു കുറ്റം ഒരു തവണയെങ്കിലും ക്ഷമിക്കണം. ഹേ പരമാത്മാവേ!, അങ്ങ് ആരാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കാതിരുന്ന ഞങ്ങളുടെ വിഡ്ഢിയായ ഭർത്താവിന് അങ്ങ് മാപ്പ് നൽകണം. ഓ പരമോന്നതനായ ഭഗവൻ, ദയവായി കരുണ കാണിക്കണം. ഞങ്ങളെപ്പോലുള്ള സ്ത്രീകളോട് സഹാനുഭൂതി കാണിക്കുന്നത് സജ്ജനങ്ങൾക്ക് ഉചിതമാണ്. ഈ സർപ്പം ഇപ്പോൾ ജീവൻ വെടിയാൻ പോകുകയാണ്. ഞങ്ങളുടെ ജീവനും ആത്മാവുമായ ഞങ്ങളുടെ ഭർത്താവിനെ ഞങ്ങൾക്ക് തിരികെ നൽകണം. ഇപ്പോൾ, അങ്ങയുടെ ദാസിമാരായ ഞങ്ങൾ എന്തുചെയ്യണമെന്ന് ദയവായി ഞങ്ങളോട് പറയണം. തീർച്ചയായും അങ്ങയുടെ കൽപ്പന വിശ്വസ്തതയോടെ അനുസരിക്കുന്ന ആർക്കും എല്ലാ ഭയങ്ങളിൽ നിന്നും സ്വയം മുക്തനാകാൻ കഴിയും.

ശുകദേവൻ പറഞ്ഞു: അല്ലയോ രാജൻ!, നാഗപത്നിമാരാൽ ഇങ്ങനെ സ്തുതിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ, ഭഗവാൻ, അവിടുത്തെ താമരപ്പാദങ്ങളുടെ അടിയേറ്റ് ബോധരഹിതനായി വീണ കാളിയസർപ്പത്തെ മോചിപ്പിച്ചു. കാളിയൻ പതിയെ തന്റെ ജീവശക്തിയും ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളും വീണ്ടെടുത്തു. എന്നിട്ട്, ഉച്ചത്തിലും വേദനയോടെയും ശ്വാസമെടുത്ത്, ആ പാവപ്പെട്ട സർപ്പം വിനയത്തോടെ പരമോന്നതനായ ഭഗവാൻ കൃഷ്ണനെ അഭിസംബോധന ചെയ്തു.

കാളിയസർപ്പം പറഞ്ഞു: ഒരു സർപ്പമായി ജനിച്ച ഞങ്ങളുടെ സ്വഭാവം ഞങ്ങളെ അസൂയാലുക്കളും അജ്ഞാനികളും നിരന്തരം കോപിഷ്ഠരുമാക്കിയിരിക്കുന്നു. എന്റെ ഭഗവാനേ!, യാഥാർത്ഥ്യമല്ലാത്തതിനോട് താദാത്മ്യം പ്രാപിക്കുന്ന തങ്ങളുടെ ബദ്ധമായ സ്വഭാവം ഉപേക്ഷിക്കാൻ ആളുകൾക്ക് വളരെ പ്രയാസമാണ്. ഹേ പരമമായ സ്രഷ്ടാവേ!, ഭൗതിക ഗുണങ്ങളുടെ വർണ്ണശബളമായ ക്രമീകരണം അടങ്ങിയ ഈ പ്രപഞ്ചം സൃഷ്ടിക്കുന്നത് അങ്ങാണ്. ഈ പ്രക്രിയയിൽ അങ്ങ് വിവിധതരം വ്യക്തിത്വങ്ങളെയും ജീവിവർഗ്ഗങ്ങളെയും, വിവിധതരം ഇന്ദ്രിയപരവും ശാരീരികവുമായ ശക്തികളെയും, വിവിധതരം മാനസികാവസ്ഥകളും രൂപങ്ങളുമുള്ള അമ്മമാരെയും അച്ഛന്മാരെയും പ്രകടമാക്കുന്നു. അല്ലയോ പരമോന്നതനായ ഭഗവൻ!, അങ്ങയുടെ ഭൗതിക സൃഷ്ടിയിലെ എല്ലാ ജീവിവർഗ്ഗങ്ങളിലും, ഞങ്ങൾ സർപ്പങ്ങൾ പ്രകൃതിയാൽ എപ്പോഴും ക്രോധമുള്ളവരാണ്. ഉപേക്ഷിക്കാൻ വളരെ പ്രയാസമുള്ള അങ്ങയുടെ മായാശക്തിയാൽ ഇങ്ങനെ വഞ്ചിതരായി, ഞങ്ങൾക്ക് എങ്ങനെ സ്വന്തമായി അത് ഉപേക്ഷിക്കാൻ കഴിയും? ഹേ ഭഗവൻ!, അങ്ങ് സർവ്വജ്ഞനായ പ്രപഞ്ചനാഥനായതിനാൽ, മിഥ്യാബോധത്തിൽ നിന്നുള്ള മോചനത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ കാരണം അങ്ങാണ്. ദയവായി ഞങ്ങൾക്ക് കരുണയോ ശിക്ഷയോ, അങ്ങ് ഉചിതമെന്ന് കരുതുന്നത് തന്നാലും.

ശുകദേവൻ  പറഞ്ഞു: കാളിയന്റെ വാക്കുകൾ കേട്ടശേഷം, ഒരു മനുഷ്യന്റെ വേഷം അഭിനയിക്കുകയായിരുന്ന ഭഗവാൻ മറുപടി പറഞ്ഞു: ഹേ സർപ്പമേ!, നിനക്ക് ഇനി ഇവിടെ തുടരാൻ കഴിയില്ല. നിന്റെ കൂട്ടാളികളായ കുട്ടികൾ, ഭാര്യമാർ, മറ്റ് ബന്ധുക്കൾ, സുഹൃത്തുക്കൾ എന്നിവരോടൊപ്പം ഉടൻതന്നെ സമുദ്രത്തിലേക്ക് മടങ്ങുക. ഈ നദി പശുക്കൾക്കും മനുഷ്യർക്കും ആസ്വദിക്കാൻ കഴിയട്ടെ. യാതൊരുവനാണോ എന്റെ ഈ കൽപ്പനയെ - വൃന്ദാവനം വിട്ട് സമുദ്രത്തിലേക്ക് പോകാനുള്ള നിനക്കുള്ള കൽപ്പനയെ - ശ്രദ്ധയോടെ ഓർമ്മിക്കുകയും ഈ വിവരണം സൂര്യോദയത്തിലും സൂര്യാസ്തമയത്തിലും വിവരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്, അവൻ നിങ്ങളെ ഒരിക്കലും ഭയപ്പെടില്ല. എന്റെ ലീലകൾ നടന്ന ഈ സ്ഥലത്ത് കുളിക്കുകയും ഈ തടാകത്തിലെ വെള്ളം ദേവതകൾക്കും മറ്റ് ആരാധനാമൂർത്തികൾക്കും സമർപ്പിക്കുകയും, അല്ലെങ്കിൽ ഒരാൾ ഉപവസിക്കുകയും എന്നെ വേണ്ടവിധം ആരാധിക്കുകയും ഓർമ്മിക്കുകയും ചെയ്താൽ, അയാൾ എല്ലാ പാപപ്രതികരണങ്ങളിൽ നിന്നും മുക്തനാകുമെന്ന് ഉറപ്പാണ്. ഗരുഡനെ ഭയന്നാണ് നീ രമണകദ്വീപ് ഉപേക്ഷിച്ച് ഈ തടാകത്തിൽ അഭയം തേടിയത്. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ നിന്റെ ശരീരത്തിൽ എന്റെ കാൽപ്പാടുകൾ പതിഞ്ഞതിനാൽ, ഗരുഡൻ ഇനി നിന്നെ ഭക്ഷിക്കാൻ ശ്രമിക്കില്ല.

ശുകദേവൻ തുടർന്നു: എന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട രാജാവേ, ഭഗവാൻ കൃഷ്ണനാൽ മോചിപ്പിക്കപ്പെട്ട കാളിയൻ, തന്റെ ഭാര്യമാരോടൊപ്പം അത്യധികം സന്തോഷത്തോടും ആദരവോടും കൂടി അവിടുത്തെ ആരാധിച്ചു. കാളിയൻ ഉത്തമമായ വസ്ത്രങ്ങൾ, മാലകൾ, രത്നങ്ങൾ, മറ്റ് വിലയേറിയ ആഭരണങ്ങൾ, അതിശയകരമായ സുഗന്ധദ്രവ്യങ്ങളും ലേപനങ്ങളും, വലിയ താമരപ്പൂമാല എന്നിവ സമർപ്പിച്ചുകൊണ്ട് പ്രപഞ്ചനാഥനെ ആരാധിച്ചു. അങ്ങനെ ഗരുഡന്റെ ചിഹ്നം കൊടിയിൽ അടയാളപ്പെടുത്തിയ ഭഗവാനെ സന്തോഷിപ്പിച്ച കാളിയൻ സംതൃപ്തനായി. പോകാനുള്ള ഭഗവാന്റെ അനുമതി ലഭിച്ച കാളിയൻ അവിടുത്തെ പ്രദക്ഷിണം വെക്കുകയും പ്രണാമം അർപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന്, തന്റെ ഭാര്യമാരെയും സുഹൃത്തുക്കളെയും കുട്ടികളെയും കൂട്ടി അവൻ കടലിലെ തന്റെ ദ്വീപിലേക്ക് പോയി. കാളിയൻ പോയ ആ നിമിഷം തന്നെ, യമുന വിഷമില്ലാത്തതും അമൃത് നിറഞ്ഞതുമായ വെള്ളത്തോടെ അതിന്റെ യഥാർത്ഥ അവസ്ഥയിലേക്ക് പുനഃസ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. ലീലകൾ ആസ്വദിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടെത്തിയ ഭഗവാന്റെ കാരുണ്യത്താലാണ് ഇത് സംഭവിച്ചത്.

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം ദശമസ്കന്ധം പതിനാറാമധ്യായം സമാപിച്ചു.

ഓം തത് സത്

<<<<<  >>>>>